Zarząd sukcesyjny czy testament? Co lepiej zabezpieczy Twoją firmę na przyszłość?

Czy zastanawiałeś/aś się, co stanie się z Twoją firmą, gdy Ciebie zabraknie?

Najczęstsze sprawy, jakie prowadzę, to niestety takie, w których umiera mąż, ojciec, główny żywiciel rodziny – zazwyczaj w sile wieku, na skutek wypadku czy nieuleczalnej choroby. Jestem prawnikiem, ale prawnik to też człowiek. Zawsze myślę o tym, ile siły ma w sobie kobieta, która zostaje nagle sama – często z dwójką małoletnich dzieci, firmą na głowie, w żałobie i w niepewności, co zrobić dalej, żeby mieć za co żyć.

Co z firmą? Czy może ją dalej prowadzić? Co ma powiedzieć leasingodawcy, gdy ten wysyła jej automatyczne wiadomości, że po śmierci męża musi dostarczyć stos dokumentów, których nie rozumie? Czy może sprzedać samochody? Czy musi je przerejestrować?

Żebyś nie musiał/musiała przeżywać tego niepokoju, który spotkał moich klientów –którzy na skutek błędów różnych instytucji czy osób, braku informacji od tych, którzy powinni ich poinformować, zamiast przeżywać żałobę, musieli walczyć o ratowanie dorobku życia.

Jeśli masz pytania dotyczące tego artykułu, prowadzisz firmę i nie wiesz, jak zawierać umowy, zatrudniasz pracowników i potrzebujesz konsultacji w sprawach kadrowych lub nie wiesz, jak zająć się kwestiami spadkowymi – napisz do mnie lub zadzwoń.

Na co dzień wspieram przedsiębiorców i spadkobierców, więc chętnie Ci pomogę.

Piszę i opiniuję umowy, wyjaśniam sprawy firmowe.

Jak napisać testament, żeby był ważny?

Testament to dokument, w którym decydujesz, kto odziedziczy Twój majątek po śmierci. Musi on być sporządzony w określony sposób, aby miał moc prawną. Jeśli popełnisz błąd, testament może zostać uznany za nieważny, co oznacza, że Twój majątek zostanie podzielony według zasad dziedziczenia ustawowego, a nie według Twojej woli.

Oto najważniejsze zasady, które musisz znać, żeby napisać ważny testament.

Pamiętaj, że testament możesz sporządzić, jeśli jesteś pełnoletni/a i masz pełną zdolność do czynności prawnych.

Testamentu nie może sporządzić osoba ubezwłasnowolniona ani ktoś, kto działa pod przymusem lub znajduje się pod wpływem choroby psychicznej.

Nie można również sporządzić testamentu przez pełnomocnika – musi on zostać napisany osobiście.

Testament możesz sporządzić na kilka sposobów. Każdy ma swoje zasady, które trzeba spełnić, aby dokument był ważny.

✅ Testament notarialny (najbezpieczniejszy)

• Sporządzany przed notariuszem.
• Spadkodawca składa oświadczenie, a notariusz zapisuje je w formie aktu notarialnego.
• Jest najtrudniejszy do podważenia, bo sporządza go notariusz, który też go rejestruje.

✅ Testament własnoręczny (holograficzny) (najczęstszy, ale łatwy do zakwestionowania)

• Musi być napisany w całości ręcznie (nie można go wydrukować ani podyktować komuś).
• Musi zawierać datę oraz podpis.
• Jeśli brakuje podpisu lub data jest nieczytelna, testament może być nieważny.

✅ Testament allograficzny (rzadko stosowany)

• Sporządzany w obecności urzędnika (np. wójta, burmistrza) i dwóch świadków.
• Spadkodawca oświadcza swoją wolę ustnie, a następnie podpisuje dokument sporządzony przez urzędnika.

✅ Testament ustny (stosowany tylko w wyjątkowych sytuacjach)

• Można go sporządzić, gdy istnieje ryzyko nagłej śmierci (np. ciężka choroba, wojna).
• Musi być ogłoszony w obecności trzech świadków, którzy potem potwierdzą jego treść w sądzie.

Czy testament lepiej napisać samodzielnie, czy udać się do notariusza?

Jeśli zastanawiasz się, czy lepiej napisać testament samodzielnie, czy iść się do notariusza, to odpowiedź zależy od kilku czynników.

Testament możesz  sporządzić własnoręcznie – jest to forma najprostsza i nie wymaga żadnych kosztów. Wystarczy, że testament będzie napisany w całości odręcznie przez Ciebie, podpisany i opatrzony datą. Taki dokument jest ważny, ale ma swoje ryzyka. Może zostać łatwo podważony, na przykład z powodu niejasności w treści, wątpliwości co do autentyczności pisma lub zarzutu, że został napisany pod wpływem przymusu. Może się też zdarzyć, że zaginie lub zostanie zniszczony.

Testament notarialny to bezpieczniejsza opcja, ponieważ sporządza go notariusz, który dopilnuje, aby był zgodny z prawem. Taki testament jest trudniejszy do podważenia i nie ma ryzyka zaginięcia, bo jest przechowywany w specjalnym rejestrze. Koszt sporządzenia testamentu u notariusza to zwykle kilkaset złotych, ale w zamian daje pewność, że dokument będzie skuteczny i nie doprowadzi do problemów w przyszłości.

Jeśli sytuacja spadkowa jest prosta i nie ma ryzyka sporów, testament własnoręczny może wystarczyć. Jeśli jednak w grę wchodzą większe wartości, skomplikowane relacje rodzinne lub chęć uniknięcia ewentualnych nieporozumień, zdecydowanie lepiej skorzystać z usług notariusza.

Czy testament można zmienić lub odwołać?

Testament możesz w każdej chwili zmienić lub odwołać. Nie jest to dokument ostateczny – jako spadkodawca masz pełną swobodę w kształtowaniu swojej ostatniej woli, dopóki żyjesz i posiadasz pełną zdolność do czynności prawnych.

Istnieje kilka sposobów na zmianę testamentu. Najprostszy to sporządzenie nowego dokumentu. Jeśli zawiera on zapis unieważniający poprzedni, to właśnie on będzie obowiązywał. Nawet jeśli takiego zapisu brak, ale jego treść jest sprzeczna z wcześniejszym testamentem, sąd uzna, że wiążąca jest ostatnia wersja.

Możesz również odwołać testament w mniej formalny sposób, np. poprzez jego fizyczne zniszczenie czyli na przykład porwanie kartki, spalenie lub usunięcie podpisu. Jeśli sporządziłeś testament notarialny, możesz cofnąć go przed notariuszem lub stworzyć nowy, który automatycznie unieważni poprzedni.

Czy zachowek przysługuje, gdy jest testament?

Tak, nawet jeśli został sporządzony testament, pewnym bliskim członkom rodziny nadal przysługuje zachowek. Jest to forma ochrony prawnej, która zapobiega całkowitemu pominięciu najbliższych krewnych w spadku.

Prawo do zachowku przysługuje:

• dzieciom, wnukom (zstępnym),
• małżonkowi,
• rodzicom spadkodawcy (jeśli w braku testamentu byliby powołani do spadku na podstawie dziedziczenia ustawowego).

Nie mają prawa do zachowku:

• rodzeństwo spadkodawcy,
• dalsza rodzina, na przykład kuzyni,
• osoby wydziedziczone w testamencie (jeśli wydziedziczenie jest skuteczne).

Ile wynosi zachowek?

Wysokość zachowku zależy od sytuacji osoby, która ma do niego prawo.

• Jeśli osoba uprawniona jest małoletnia lub trwale niezdolna do pracy, przysługuje jej ⅔ wartości udziału spadkowego, który otrzymałaby przy dziedziczeniu ustawowym.
• W pozostałych przypadkach przysługuje ½ wartości tego udziału.

Na przykład: jeśli spadkodawca miał dwoje dzieci, ale w testamencie cały majątek zapisał komuś innemu, każde z dzieci może domagać się połowy wartości swojego ustawowego udziału w spadku.

Czy mogę pozbawić  zachowku członka rodziny?

Spadkodawca nie może całkowicie pozbawić uprawnionych prawa do zachowku. Istnieją jednak sposoby na ograniczenie roszczeń o zachowek:

• Wydziedziczenie – jeśli osoba uprawniona do zachowku rażąco zaniedbywała relację ze spadkodawcą, stosowała wobec niego przemoc, znęcała się nad nim lub działała w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego, można w testamencie zawrzeć zapis o wydziedziczeniu. Musi on jednak spełniać określone wymogi formalne, aby był skuteczny.
• Darowizny za życia – jeśli spadkodawca przekazał znaczną część swojego majątku jeszcze za życia, darowizny te mogą zmniejszyć wysokość zachowku.
• Umowa o zrzeczenie się dziedziczenia – osoba uprawniona do zachowku może jeszcze za życia spadkodawcy zawrzeć z nim notarialną umowę, w której zrzeka się dziedziczenia.

Jak dochodzić zachowku?

Osoba uprawniona do zachowku może najpierw wezwać spadkobierców do jego zapłaty. Jeśli nie dojdzie do porozumienia, może złożyć pozew do sądu. Termin na dochodzenie zachowku wynosi pięć lat od dnia otwarcia spadku, czyli od śmierci spadkodawcy.

Jak przebiega postępowanie spadkowe, jeśli jest jeden spadkobierca?

Jeżeli po zmarłej osobie dziedziczy tylko jedna osoba, postępowanie spadkowe jest prostsze i mniej czasochłonne niż w przypadku kilku spadkobierców. Mimo że nie ma konieczności podziału majątku, spadkobierca musi przeprowadzić formalności związane ze stwierdzeniem nabycia spadku i uregulowaniem jego kwestii prawnych.

Aby stać się formalnym właścicielem spadku, spadkobierca musi uzyskać potwierdzenie prawa do spadku, co można zrobić na dwa sposoby:

• W sądzie – poprzez złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.
• U notariusza – poprzez sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia.

Postępowanie sądowe jest konieczne, gdy istnieją wątpliwości co do testamentu lub gdy pojawią się osoby mogące kwestionować dziedziczenie. Jeśli nie ma sporu, szybciej i wygodniej jest uzyskać akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza.

Spadkobierca może:

• Przyjąć spadek wprost – co oznacza, że dziedziczy zarówno aktywa, jak i ewentualne długi spadkowe bez ograniczeń.
• Przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza – co oznacza, że odpowiada za długi spadkowe tylko do wysokości wartości odziedziczonego majątku.
• Odrzucić spadek – jeśli spadek zawiera wysokie zadłużenie, można go całkowicie odrzucić.

Na podjęcie decyzji o przyjęciu lub odrzuceniu spadku spadkobierca ma 6 miesięcy od momentu, gdy dowiedział się o swoim prawie do spadku.

Po uzyskaniu potwierdzenia dziedziczenia spadkobierca może:

• Zmienić dane w księdze wieczystej nieruchomości – jeśli w skład spadku wchodzi mieszkanie, dom lub działka, konieczne jest zgłoszenie zmian w księdze wieczystej.
• Przejąć rachunki bankowe – banki wymagają postanowienia sądu lub aktu poświadczenia dziedziczenia, aby wypłacić środki z konta zmarłego.
• Przerejestrować pojazdy – jeśli w spadku jest samochód, należy zgłosić to w wydziale komunikacji.
• SDZ2 – jeśli spadkobierca należy do najbliższej rodziny (np. dziecko, małżonek, rodzic), może skorzystać ze zwolnienia z podatku od spadków, ale musi zgłosić nabycie spadku do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy.

Jak przebiega postępowanie spadkowe, jeśli jest więcej niż jeden spadkobierca?

Gdy po zmarłym dziedziczy więcej niż jedna osoba, postępowanie spadkowe jest bardziej złożone, ponieważ konieczne jest nie tylko ustalenie spadkobierców, ale także podział majątku między nimi. Proces ten może odbywać się zarówno na drodze sądowej, jak i poprzez umowny podział między spadkobiercami.

Pierwszym krokiem jest uzyskanie formalnego potwierdzenia, kto jest spadkobiercą i w jakich częściach dziedziczy. Można to zrobić na dwa sposoby:

• W sądzie – poprzez złożenie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.
• U notariusza – poprzez sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia (ale tylko wtedy, gdy między spadkobiercami nie ma sporów).

Sąd lub notariusz ustala, czy spadek jest dziedziczony na podstawie testamentu, czy zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego (dziedziczenie ustawowe).

Po stwierdzeniu nabycia spadku spadkobiercy automatycznie tworzą współwłasność całego majątku spadkowego. Oznacza to, że przez pewien czas wszystkie przedmioty należą do wszystkich spadkobierców wspólnie, zgodnie z udziałami ustalonymi w postanowieniu o stwierdzeniu nabycia spadku.

Na przykład, jeśli po zmarłym dziedziczy troje dzieci w równych częściach, każde z nich posiada 1/3 udziału we wszystkich składnikach spadku – nieruchomości, kontach bankowych, samochodach itp.

Jednak współwłasność nie jest stanem trwałym – spadkobiercy muszą podzielić między sobą majątek, co następuje w kolejnych etapach.

Podział spadku może nastąpić:

1. Na drodze umowy między spadkobiercami – jeśli wszyscy są zgodni co do podziału, mogą zawrzeć umowę, w której ustalą, kto przejmuje jakie składniki majątku. Umowa może być zawarta w zwykłej formie pisemnej, ale jeśli obejmuje nieruchomości, musi być sporządzona u notariusza.
2. Na drodze sądowej – jeśli spadkobiercy nie potrafią dojść do porozumienia, konieczne jest złożenie wniosku do sądu o dział spadku.

Sądowy dział spadku może przebiegać na kilka sposobów:

• Podział fizyczny – jeśli jest to możliwe, np. jedna osoba przejmuje mieszkanie, druga samochód, trzecia działkę.
• Przyznanie całości jednej osobie i obowiązek spłaty pozostałych – jeśli jedno z dzieci chce przejąć mieszkanie, sąd może zobowiązać je do spłaty pozostałych spadkobierców.

Jeśli spadkobiercy nie mogą dojść do porozumienia co do podziału majątku, spłat, czy zarządzania wspólnym majątkiem, konieczne jest skierowanie sprawy do sądu.

Sąd może:

• Samodzielnie dokonać podziału majątku.
• Zarządzić sprzedaż majątku, jeśli nie ma innej możliwości podziału.

Postępowanie sądowe może trwać długo, zwłaszcza jeśli pojawiają się konflikty między spadkobiercami. Dlatego w większości przypadków zaleca się polubowne rozwiązanie sprawy i zawarcie umowy o dział spadku.

Jak wygląda sytuacja, gdy wśród spadkobierców są małoletnie dzieci?

Jeśli wśród spadkobierców znajdują się małoletnie dzieci, postępowanie spadkowe wymaga dodatkowych formalności. Dziecko jako osoba nieposiadająca pełnej zdolności do czynności prawnych nie może samodzielnie zarządzać odziedziczonym majątkiem. W jego imieniu działają rodzice lub opiekunowie prawni, jednak ich decyzje podlegają kontroli sądu rodzinnego, który dba o interes dziecka.

Dziecko może dziedziczyć zarówno na podstawie testamentu, jak i dziedziczenia ustawowego. Jeśli spadkodawca nie sporządził testamentu, dziecko dziedziczy zgodnie z zasadami kodeksu cywilnego, czyli:

• jeśli zmarły pozostawił małżonka i dzieci – każde z nich dziedziczy po równo, ale małżonek nie mniej niż 1/4 spadku,
• jeśli zmarły nie miał małżonka – cały spadek przypada dzieciom w równych częściach.

Mimo że to rodzice sprawują władzę rodzicielską, nie mogą samodzielnie podejmować wszystkich decyzji dotyczących majątku dziecka. Spadek staje się częścią majątku dziecka, który podlega ochronie prawnej, dlatego na wiele czynności wymagana jest zgoda sądu rodzinnego.

Rodzice muszą uzyskać zgodę sądu na:

• sprzedaż nieruchomości lub jej obciążenie hipoteką,
• zbycie samochodu, wartościowych rzeczy lub innych składników majątku,
• zaciągnięcie pożyczki w imieniu dziecka,
• odrzucenie spadku w imieniu dziecka (jeśli spadek zawiera długi).

Sąd rodzinny bada, czy dana czynność jest zgodna z interesem dziecka i nie narusza jego praw majątkowych.

Małoletnie dziecko automatycznie dziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że odpowiada za długi tylko do wysokości odziedziczonego majątku. Jednak jeśli rodzic chce całkowicie odrzucić spadek w imieniu dziecka, musi złożyć wniosek do sądu rodzinnego.

Sąd ocenia, czy odrzucenie spadku jest korzystne dla dziecka – w praktyce, jeśli w spadku znajdują się wyłącznie długi, zgoda sądu jest zazwyczaj formalnością.

Gdy dziecko odziedziczy np. nieruchomość, konto bankowe lub inne składniki majątku, to rodzice mogą je zarządzać, ale nie mogą ich swobodnie sprzedać ani wykorzystać na własne potrzeby.

Przykłady sytuacji wymagających interwencji sądu rodzinnego:

• jeśli dziecko dziedziczy mieszkanie, rodzice mogą je wynająć, ale nie mogą go sprzedać bez zgody sądu,
• jeśli na konto dziecka trafią środki ze spadku, rodzice mogą nimi zarządzać, ale jeśli chcą wypłacić większą kwotę na potrzeby dziecka, mogą potrzebować zgody sądu,
• jeśli rodzic planuje inwestować pieniądze dziecka, np. kupić inną nieruchomość, musi udowodnić, że to rozwiązanie jest korzystne dla dziecka.

Jak uzyskać zgodę sądu rodzinnego?

Rodzic lub opiekun prawny składa wniosek do sądu rodzinnego, w którym przedstawia:

• czego dotyczy planowana czynność (np. sprzedaż nieruchomości),
• dlaczego jest to korzystne dla dziecka,
• jakie są skutki finansowe tej decyzji.

Sąd może wezwać rodziców na rozprawę i zażądać dodatkowych dokumentów. Jeśli decyzja jest oczywista (np. odrzucenie spadku obciążonego długami), postanowienie sądu zazwyczaj jest formalnością.

Co się dzieje, gdy dziecko osiągnie pełnoletność?

W momencie ukończenia 18 lat dziecko nabywa pełne prawo do zarządzania swoim majątkiem. Może samodzielnie sprzedać nieruchomość, wypłacić pieniądze z konta czy decydować o przyszłości majątku.

Co się dzieje, gdy nie ma testamentu? Dziedziczenie ustawowe

Jeśli zmarły nie sporządził testamentu, spadek dziedziczy rodzina według zasad dziedziczenia ustawowego, określonych w Kodeksie cywilnym. Oznacza to, że majątek zostaje podzielony zgodnie z przepisami prawa, a nie według indywidualnej woli spadkodawcy.

W pierwszej kolejności spadek przypada małżonkowi i dzieciom spadkodawcy.

Dzieci i małżonek dziedziczą w równych częściach, ale małżonek nie może otrzymać mniej niż 1/4 spadku.

Przykład: Jeśli zmarły miał żonę i dwoje dzieci, spadek zostaje podzielony na trzy części – żona otrzymuje 1/4, a dzieci po 3/8 każda.

Jeśli zmarły nie miał dzieci, cały majątek dziedziczy małżonek i rodzice.

Małżonek otrzymuje 1/2 spadku, a rodzice po 1/4 każdy.

Jeśli jedno z rodziców nie żyje, jego część przechodzi na rodzeństwo spadkodawcy.

Przykład: Jeśli zmarły nie miał dzieci, ale miał żonę i matkę, to żona dostaje 1/2 spadku, a matka 1/2. Jeśli zmarły miał także siostrę, to matka dostaje 1/4, a siostra 1/4.

Jeśli zmarły nie miał dzieci, małżonka ani rodziców, spadek przechodzi na dziadków i ich potomków.

Każdy z dziadków otrzymuje równą część spadku.

Jeśli któryś z dziadków nie żyje, jego część przechodzi na jego dzieci (czyli wujostwo spadkodawcy).

 

Jeśli zmarły nie miał bliższej rodziny, ale jego małżonek miał dzieci z innego związku, to one mogą dziedziczyć.

Jeśli żaden krewny nie przeżył spadkodawcy, cały majątek przechodzi na gminę ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub na Skarb Państwa.

Spadkobiercy nie dziedziczą tylko aktywów, ale również długi zmarłego. Jeśli nie zostanie podjęta żadna decyzja, spadek zostaje przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że spadkobiercy odpowiadają za długi tylko do wysokości wartości majątku, jaki odziedziczyli.

Mają jednak możliwość:

• Odrzucenia spadku, jeśli długi przewyższają wartość majątku,
• Przyjęcia spadku wprost, co oznacza odpowiedzialność za wszystkie zobowiązania.

Jeśli spadkobiercami są małoletnie dzieci, rodzice muszą uzyskać zgodę sądu rodzinnego, aby odrzucić spadek w ich imieniu.

Jak wygląda postępowanie spadkowe bez testamentu?

Spadkobiercy muszą uzyskać stwierdzenie nabycia spadku w sądzie lub akt poświadczenia dziedziczenia u notariusza. Po potwierdzeniu, kto dziedziczy spadek, należy przeprowadzić dział spadku, czyli podzielić konkretne składniki majątku między spadkobierców.

Może to nastąpić:

• na drodze umowy między spadkobiercami (jeśli wszyscy są zgodni),
• w postępowaniu sądowym, jeśli są spory dotyczące podziału majątku.

Spadkobiercy przejmują własność nieruchomości, kont bankowych, samochodów itp., ale muszą też zgłosić dziedziczenie do urzędu skarbowego, aby uniknąć podatku, jeśli przysługuje im zwolnienie.

Dziedziczenie ustawowe ma na celu ochronę bliskich zmarłego, ale nie zawsze jest zgodne z jego rzeczywistą wolą.

Może powodować problemy, gdy:

• spadkobiercy nie chcą dzielić wspólnego majątku (np. mieszkania),
• jedna osoba włożyła więcej w utrzymanie rodzinnego domu, ale wszyscy dziedziczą po równo,
• w rodzinie są konflikty, a wszyscy muszą formalnie współdzielić majątek.

Aby uniknąć nieporozumień, warto sporządzić testament i jasno określić, kto ma dziedziczyć.

 

Zarząd sukcesyjny – co to jest i jak działa?

O tym co to jest Zarząd sukcesyjny i jak działa napisałam w tych artykułach na moim blogu:

Dziedziczenie firmy wpisanej do CEIDG – przedsiębiorstwo w spadku. Zarząd sukcesyjny z 4 marca 2024

Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem wpisanym do CEIDG – co to jest? Z 19 grudnia 2023

Jak powołać zarządcę sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy? z 2 stycznia 2024

Zarządca sukcesyjny – jaki jest zakres jego obowiązków? z 19 stycznia 2024

Zachęcam Cię do przeczytania tych wpisów, ponieważ kompleksowo wyjaśniają, na czym polega zarząd sukcesyjny i jak działa w praktyce.

Co istotne, zarządca sukcesyjny nie musi uzyskiwać wielu zgód, nawet jeśli spadek dziedziczą małoletnie dzieci. Dzięki temu firma w spadku może być prowadzona płynnie, bez konieczności ciągłego biegania po sądach w celu uzyskania zgody na sprzedaż składników majątkowych należących do przedsiębiorstwa.

Jakie są różnice między testamentem a zarządem sukcesyjnym? Co wybrać?

Jeśli zastanawiasz się nad różnicą między testamentem a zarządem sukcesyjnym, mam nadzieję, że moje wyjaśnienia pomogą Ci to zrozumieć i podjąć właściwą decyzję. Oba rozwiązania dotyczą spraw majątkowych po śmierci, ale pełnią zupełnie różne funkcje.

Testament pozwala określić, kto dziedziczy majątek, w tym firmę, natomiast zarząd sukcesyjny to mechanizm, który zapewnia firmie ciągłość działania po śmierci właściciela.

Czym jest testament, a czym zarząd sukcesyjny?

Testament – to dokument, w którym możesz wskazać, kto odziedziczy Twój majątek. Możesz zdecydować, kto przejmie firmę, ale zanim spadkobiercy faktycznie będą mogli nią zarządzać, muszą przejść procedurę spadkową. Jeśli sprawa jest skomplikowana, może to potrwać nawet kilka lat.

Zarząd sukcesyjny – to rozwiązanie, które pozwala firmie działać bez przerwy po Twojej śmierci. Zarządca sukcesyjny przejmuje stery natychmiast, nie czekając na zakończenie formalności spadkowych. Dzięki temu firma może normalnie funkcjonować, podpisywać umowy, opłacać rachunki i prowadzić działalność.

Kiedy zaczynają działać?

🔹 Testament wchodzi w życie po zakończeniu postępowania spadkowego, czyli dopiero wtedy, gdy sąd lub notariusz oficjalnie potwierdzą, kto dziedziczy majątek. Spadkobiercy mogą przejąć firmę, ale do tego momentu może minąć kilka miesięcy, a nawet lat.

🔹 Zarząd sukcesyjny działa od razu po śmierci właściciela firmy. Jeśli nie został ustanowiony wcześniej, spadkobiercy mogą go powołać, ale wymaga to ich zgody, co może dodatkowo opóźnić cały proces.

Kto zarządza firmą po śmierci właściciela?

Jeśli firma ma być przekazana w testamencie, do czasu zakończenia spraw spadkowych nikt formalnie nie może jej prowadzić. Może to powodować duże problemy, zwłaszcza jeśli firma ma zobowiązania wobec klientów, pracowników czy banków.

Jeśli właściciel wyznaczył zarządcę sukcesyjnego, to on od razu przejmuje kontrolę nad firmą i dba o jej funkcjonowanie. Może podpisywać umowy, wypłacać pensje pracownikom, wystawiać faktury i regulować zobowiązania.

Jakie decyzje można podjąć w ramach tych rozwiązań?

Testament określa, kto zostanie właścicielem firmy. Możesz wskazać konkretną osobę, ale nie daje jej to automatycznie prawa do zarządzania firmą od razu po Twojej śmierci.

Zarząd sukcesyjny pozwala na bieżące zarządzanie firmą. Zarządca sukcesyjny nie jest właścicielem, ale pełni rolę tymczasowego menedżera, który prowadzi firmę do czasu zakończenia spraw spadkowych.

Jak sporządzić testament i ustanowić zarząd sukcesyjny?

Testament możesz sporządzić u notariusza lub własnoręcznie. Warto zrobić to w sposób przemyślany, aby uniknąć problemów prawnych dla spadkobierców.

Zarząd sukcesyjny możesz ustanowić jeszcze za życia – wpisując zarządcę do CEIDG. Jeśli nie zrobiłeś tego wcześniej, po Twojej śmierci zarząd sukcesyjny mogą powołać spadkobiercy, ale wymaga to ich zgody, co może wydłużyć proces.

Co się stanie, jeśli nie zadbasz o te kwestie?

❗ Brak testamentu oznacza, że firma i majątek zostaną podzielone według zasad dziedziczenia ustawowego. Może to prowadzić do sporów między spadkobiercami i utrudnić przejęcie firmy przez osobę, która faktycznie chce nią zarządzać.

❗ Brak zarządu sukcesyjnego oznacza, że po Twojej śmierci firma może zostać wykreślona z CEIDG, jeśli rodzina na czas nie powoła zarządcy sukcesyjnego.

Co jest lepsze – testament czy zarząd sukcesyjny?

Nie można powiedzieć, że jedno rozwiązanie jest lepsze od drugiego, ponieważ spełniają różne funkcje.

Testament pozwala uregulować, kto ostatecznie przejmie firmę, ale nie zabezpiecza jej działalności na czas postępowania spadkowego.

Zarząd sukcesyjny zapewnia ciągłość działalności firmy, ale nie reguluje jej własności – po zakończeniu spraw spadkowych firma musi zostać formalnie przekazana spadkobiercom.

Najlepszym rozwiązaniem jest połączenie obu opcji.

Jeśli prowadzisz firmę, warto sporządzić testament i ustanowić zarządcę sukcesyjnego.

Testament pozwoli jasno określić, kto przejmie firmę na stałe i uniknie problemów związanych z dziedziczeniem ustawowym.
Zarząd sukcesyjny zapewni ciągłość działania firmy i pozwoli uniknąć chaosu po Twojej śmierci.

Dzięki temu Twoja firma nie zostanie zamrożona na czas postępowania spadkowego, a spadkobiercy będą mogli bez problemu przejąć jej prowadzenie.

Zarząd sukcesyjny czy testament – podsumowanie

Testament oraz zarząd sukcesyjny są przeze mnie nieustannie analizowane w konkretnych przypadkach moich klientów. Potwierdzenie praw do spadku ma istotny wpływ na wiele kwestii związanych z działalnością firmy, takich jak leasingi, sprzedaż samochodów przez zarządcę sukcesyjnego, przerejestrowanie pojazdów czy zawieranie umów.

Jeśli masz pytania dotyczące testamentu, dziedziczenia i zarządu sukcesyjnego napisz lub zadzwoń do mnie. Z dużym prawdopodobieństwem w moje pracy zajmowałam się podobnym przypadkiem do Twojego.

Kinga Stanikowska-Józwiak
radca prawny

Zdjęcia: Pavel Danilyuk, Pixabay, Tirachard Kumtanom

***

Żona jako osoba pomagająca w firmie (JDG) męża – jaka jest sytuacja majątkowa żony przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG?

Żona jako osoba pomagająca w firmie męża – jesteś żoną męża, który prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą? Często wspierasz go w pracy, ale zastanawiasz się, jakie masz prawa w kontekście jego firmy i majątku?

Ten artykuł pomoże Ci lepiej zrozumieć swoją sytuację majątkową jako żony przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG. Dowiesz się m.in., czy możesz zostać zarządcą sukcesyjnym w firmie męża. Lecz nie tylko [Czytaj dalej…]