Jakiś czas temu odebrałam telefon od klienta. Rozmowa przebiegła mniej więcej tak:
– Pani Mecenas z moim zdrowiem ostatnio różnie bywa. Ale do sedna. Wie Pani ta moja firma to jednoosobowa działalność gospodarcza, wpisana w CEIDG. Wie Pani, że ten mój biznes jest dochodowy. Utrzymuje cały dom – żonę, córkę na studiach a i synowi czasem coś skapnie, choć już jest od dawna na swoim. Martwię się co będzie z żoną i córką jakby nagle mnie zabrakło. Jak mogę zabezpieczyć firmę i rodzinę?
– Przykro mi słyszeć, że z Pana zdrowiem nie najlepiej. Jeśli chodzi o firmę to proponuję powołać zarządcę sukcesyjnego. To najlepsza opcja.
– A kto to jest ten zarządca sukcesyjny?
Od momentu wprowadzenia ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej, co miało miejsce 5 lipca 2018 roku, nieustannie otrzymuję pytania na temat tego, czym jest zarząd sukcesyjny.
Dla wielu osób, z którymi rozmawiam, pojęcie to jest równie tajemnicze, co dla mnie postać Lorda Vadera😊
Muszę przyznać, być może jako jedyna na świecie, nie miałam okazji oglądać „Gwiezdnych Wojen”, więc Lord Vader jest dla mnie równie tajemniczy, co dla moich rozmówców zarządca sukcesyjny😊
W tym artykule wyjaśnię Ci:
- Jaki jest cel zarządu sukcesyjnego?
- Kto może być zarządcą sukcesyjnym?
- Jak powołać zarządcę sukcesyjnego za życia przedsiębiorcy?
- Jak powołać zarządcę sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy?
- Jaki jest zakres działania zarządcy sukcesyjnego?
- Rezygnacja z pełnienia funkcji zarządcy i odwołanie.
- Przedłużenie zarządu sukcesyjnego.
- Wygaśniecie zarządu sukcesyjnego.
- Co następuje po zakończeniu zarządu sukcesyjnego?
Zapraszam do lektury i w razie jakichkolwiek pytań, zachęcam Cię do kontaktu ze mną – z chęcią na nie odpowiem 😊.
Jaki jest cel zarządu sukcesyjnego?
Dawniej śmierć właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej wpisanej do CEIDG oznaczała kłopoty.
Firma przestawała istnieć razem z nim. Traciła NIP. Umowy o pracę kończyły się automatycznie. Nie dało się kontynuować umów z klientami i kontrahentami. Koncesje, zezwolenia, licencje oraz pozwolenia związane z działalnością gospodarczą wygasały.
Dziś jesteś w innej sytuacji, możesz ustanowić zarząd sukcesyjny.
Zarządca sukcesyjny, wpisany do CEIDG, zapewnia ciągłość działania firmy po śmierci jej właściciela. Firma nadal zawiera umowy, realizuje zlecenia, opłaca podatki i zatrudnia pracowników tak jak dotychczas.
Rola zarządcy sukcesyjnego polega na zarządzaniu firmą zmarłego przedsiębiorcy do czasu ostatecznego uregulowania spraw spadkowych. Można go porównać do prokurenta lub wysoko wyspecjalizowanego menadżera, który dba o sprawne funkcjonowanie firmy.
Kto może być zarządcą sukcesyjnym?
Zarządcą sukcesyjnym może być wyłącznie osoba fizyczna. Nie jest możliwe, aby funkcję tę pełniła spółka czy inna osoba prawna.
Na rynku są spółki specjalizujące się w zarządzaniu majątkiem. Korzystając z ich usług pamiętaj, że zarządcą sukcesyjnym nie jest sama spółka. Rolę tę pełni konkretna osoba – wybrany wspólnik lub pracownik tej firmy, powołany na zarządcę sukcesyjnego przez uprawnioną osobę. Musi to być ktoś z imienia i nazwiska.
Zarządcą sukcesyjny jest zawsze jedna osoba. Nie może być nim np. syn i córka zmarłego przedsiębiorcy.
Jako przedsiębiorca i właściciel firmy masz możliwość ustanowienia rezerwowego zarządcy sukcesyjnego. Taka osoba może przejąć obowiązki, jeśli osoba pierwotnie wyznaczona nie będzie mogła lub nie zechce podjąć się tego zadania.
Zarządcą sukcesyjnym może zostać członek rodziny przedsiębiorcy lub osoba obca. Aby pełnić tę rolę, nie wymaga się specjalnego wykształcenia. Ponadto, zarządca sukcesyjny nie musi sam być przedsiębiorcą. Mimo to, dobrze by było, gdyby ta osoba miała pojęcie o prowadzeniu biznesu podobnego do Twojego.
Aby zostać zarządcą sukcesyjnym trzeba spełnić dwa kluczowe wymogi formalne:
- pełna zdolność do czynności prawnych – czyli ukończone 18 lat, oraz nie można być ubezwłasnowolnionym,
- brak sądowego zakazu prowadzenia działalności gospodarczej – nie można mieć nałożonego przez sąd upadłościowy lub karny zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, który wynikałby na przykład z niedopełnienia obowiązków lub przestępstwa związanego z działalnością gospodarczą.
Prokurent również może pełnić rolę zarządcy sukcesyjnego. Biorąc pod uwagę potencjalnych kandydatów na to stanowisko, warto zastanowić się nad prokurentem, który posiada doskonałą znajomość funkcjonowania Twojej firmy. A to jest kluczowe dla zarządcy sukcesyjnego – wiedzieć jak poprowadzić Twój biznes.
Jak powołać zarządcę sukcesyjnego za życia przedsiębiorcy?
Jako właściciel firmy wpisanej do CEIDG, możesz ustanowić zarządcę sukcesyjnego w każdej chwili.
Wybierz na to stanowisko osobę, która najlepiej poradzi sobie z prowadzeniem biznesu.
Po wyborze kandydata należy sporządzić pisemne oświadczenie o powołaniu tej osoby na zarządcę sukcesyjnego.
Wybrana osoba musi wyrazić pisemną zgodę na objęcie tej roli.
Następnym i ostatnim krokiem jest zgłoszenie wybranej osoby jako zarządcy sukcesyjnego do CEIDG. Można to zrobić elektronicznie przez portal Biznes.gov.pl, dokonując zmiany danych we wpisie CEIDG, lub w formie papierowej w urzędzie gminy, bądź wysyłając wniosek pocztą listem poleconym.
Do wniosku do CEIDG nie jest musisz dołączać oświadczenia o powołaniu zarządcy ani jego zgody na pełnienie funkcji. Wystarczy zadeklarować we wniosku, że wybrana osoba wyraziła zgodę na bycie zarządcą. Pamiętaj jednak, aby takie pisemne oświadczenia znalazły się w Twojej firmowej dokumentacji.
Ustanowienie zarządu sukcesyjnego może być szybkim i prostym procesem, szczególnie jeśli skorzystasz z gotowych wzorów. Przejrzenie moich wzorów pomoże Ci zobaczyć, że cały proces zajmie nie więcej niż chwilę.
Oświadczenie o powołaniu zarządcy sukcesyjnego
Ja, Janina Nowak, wykonująca działalność gospodarczą pod firmą „Janina Nowak Fryzjerstwo” przy ul. Zielonej 1/1, 00-000 Poznań, wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, posiadająca numer PESEL: 66099999999 oraz NIP: 123-456-78-90, powołuję Pana Adama Nowaka, posiadającego numer PESEL: 68010340000, na zarządcę sukcesyjnego.
Janina Nowak
Poznań, 16 lipca 2023 r.
Oświadczenie o zgodzie na powołanie na zarządcę sukcesyjnego
Ja, Adam Nowak, posiadający numer PESEL: 68010340000, wyrażam zgodę na pełnienie funkcji zarządcy sukcesyjnego, do czego powołała mnie Janina Nowak, wykonująca działalność gospodarczą pod firmą „Janina Nowak Fryzjerstwo” przy ul. Zielonej 1/1, 00-000 Poznań, posiadająca numer PESEL: 66099999999 oraz NIP: 123-456-78-90.
Adam Nowak
Poznań, 16 lipca 2023 r.
Zarządca sukcesyjny rozpoczyna automatycznie zarządzanie firmą bezpośrednio po śmierci przedsiębiorcy. Do chwili śmierci właściciela, w praktyce nie wykonuje żadnych funkcji, jednak ten czas może być wykorzystany na zapoznanie się z działaniem firmy.
Jak powołać zarządcę sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy?
Po śmierci przedsiębiorcy, zarządcę sukcesyjnego mogą powołać tzw. właściciele przedsiębiorstwa w spadku. Dla uproszczenia, w tym artykule będę nazywać ich spadkobiercami.
Spadkobiercy muszą wyrazić zgodę na osobę, którą planują powołać na zarządcę sukcesyjnego. Aby decyzja była ważna, wymagana jest zgoda tych spadkobierców, którzy łącznie posiadają co najmniej 85% udziału w spadku. Na przykład, jeśli jest pięciu spadkobierców z równymi udziałami, potrzebna jest zgoda czterech z nich. W przypadku czterech spadkobierców, konieczna jest zgoda wszystkich.
Oświadczenia o powołaniu zarządcy sukcesyjnego muszą być złożone w formie aktu notarialnego. Następnie notariusz jest odpowiedzialny za zgłoszenie wyznaczonego zarządcy do CEIDG.
Ustanowienie zarządu sukcesyjnego musi nastąpić w ciągu dwóch miesięcy od śmierci przedsiębiorcy. Po tym czasie nie ma już takiej możliwości i firma traci NIP.
Jaki jest zakres działania zarządcy sukcesyjnego?
Zarządca ma pełną autonomię w kwestiach związanych ze zwykłym zarządem przedsiębiorstwem. Na przykład, może samodzielnie decydować o zakupie materiałów, zatrudnianiu pracowników czy ustalaniu cen usług oferowanych przez przedsiębiorstwo.
W sprawach przekraczających zwykły zarząd zarządca musi uzyskać zgodę spadkobierców. Przykładem czynności przekraczającej zwykły zarząd, która wymaga zgody spadkobierców, może być sprzedaż nieruchomości należącej do firmy.
Zarządca musi prowadzić dokładne rozliczenia i informować właścicieli o zyskach i stratach. Zarządca jest zobowiązany do wypłaty zysku spadkobiercom. Zysk jest wypłacany po roku po ustanowienia zarządu sukcesyjnego. Wypłacie podlega zysk pomniejszony o należności publicznoprawne (podatki i składki ZUS) i niepokryte straty.
Ponieważ rok to długi okres czasu a często firma to jedyne źródło utrzymania dla rodziny zmarłego, jako spadkobierca możesz żądać wypłaty zaliczki na poczet zysku np. co miesiąc.
Zarządca ma obowiązek sporządzenia wykazu inwentarza przedsiębiorstwa zaraz po objęciu tej funkcji. Wykaz inwentarza to lista składników przedsiębiorstwa w spadku – czyli firmy zmarłego. Zawiera informacje o składnikach majątkowych (sprzęt firmowy, nieruchomości, należności, stan kasy) oraz informacje o zobowiązaniach, kredytach, podatkach, zaległych wynagrodzeniach, w momencie śmierci przedsiębiorcy. Po zakończeniu zarządu sukcesyjnego na żądnie spadkobierców zarządca sukcesyjny sporządza sprawozdanie z prowadzenia firmy.
Te dwa dokumenty są ważne, bo chronią spadkobierców. Dzięki nim jako spadkobierca Wiesz jaki był stan firmy na początku i na końcu zarządu sukcesyjnego.
Zarządca kontynuuje współpracę z kontrahentami firmy.
W przypadku zatrudnienia pracowników, zarządca przejmuje obowiązki pracodawcy. Wypłaca wynagrodzenia i odprowadza składki.
Zarządca jest odpowiedzialny za odprowadzanie podatków, takich jak PIT i VAT.
Jeśli działalność wymaga koncesji, zezwoleń, licencji lub pozwoleń, zarządca składa stosowne wnioski o potwierdzenie możliwości ich dalszego wykorzystywania.
Zarządca ma prawo występować w sądzie w sprawach związanych z działalnością przedsiębiorstwa, zarówno jako pozywający, jak i pozwany.
Jeśli rozważasz objęcie roli zarządcy sukcesyjnego, pamiętaj o znacznej odpowiedzialności podatkowej, jaka na Tobie spoczywa. Zarządca sukcesyjny odpowiada solidarnie ze spadkobiercami lub zapisobiercą windykacyjnym lub małżonkiem posiadającym udział w przedsiębiorstwie w spadku całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe przedsiębiorstwa w spadku.
Jako zarządca sukcesyjny, nie możesz przekazać swoich obowiązków innej osobie, ale możesz wyznaczać pełnomocników do określonych działań. Musisz też pamiętać, że możesz zostać pociągnięty do odpowiedzialności za ewentualne szkody powstałe w wyniku niewłaściwego zarządzania.
Jako zarządca sukcesyjny możesz otrzymywać wynagrodzenie za sprawowanie swej funkcji. Wysokość wynagrodzenia najlepiej określić w umowie.
Rezygnacja z pełnienia funkcji zarządcy i odwołanie
Jako Zarządca sukcesyjny masz możliwość zrezygnowania ze swojej funkcji w każdym momencie. Możesz zostać także w każdej chwili odwołany/odwołana.
Przedsiębiorca, za swojego życia, może w każdej chwili odwołać zarządcę sukcesyjnego, wystarczy złożenie pisemnego oświadczenia o odwołaniu i zgłoszenie tej zmiany do CEIDG.
Po śmierci przedsiębiorcy, spadkobiercy mają możliwość odwołania zarządcy sukcesyjnego. Warunkiem koniecznym do tego jest zgoda spadkobierców, którzy łącznie posiadają przynajmniej 50% udziału w spadku.
Każda zmiana dotycząca zarządu sukcesyjnego wymaga zgłoszenia do CEIDG, aby była skuteczna.
Przedłużenie zarządu sukcesyjnego
Zarząd sukcesyjny trwa zwykle dwa lata. Można go jednak przedłużyć, ale wymaga to orzeczenia sądu spadku przed upływem tych dwóch lat od śmierci przedsiębiorcy.
Sąd może przedłużyć zarząd sukcesyjny z ważnych powodów, lecz łącznie nie dłużej niż na pięć lat od daty śmierci przedsiębiorcy. Oznacza to, że sąd może kilkakrotnie przedłużać zarząd sukcesyjny, ale łączny okres nie może przekroczyć pięciu lat.
Wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego
Jeśli jesteś spadkobiercą planującym kontynuować działalność gospodarczą po zmarłym przedsiębiorcy, nagłe wygaśnięcie zarządu sukcesyjnego może mieć dla Ciebie istotne konsekwencje finansowe.
Gdy zarząd sukcesyjny wygaśnie, firma po zmarłym przedsiębiorcy przestaje istnieć w kontekście podatkowym.
W przypadku spadkobierców, którzy chcą kontynuować działalność gospodarczą na bazie przedsiębiorstwa zmarłego i założyli już swoją działalność, pojawiają się pytania o możliwość amortyzacji środków trwałych pod nowym numerem identyfikacji podatkowej (NIP) oraz czy wartość towarów nabytych w spadku może być uznana za koszt uzyskania przychodu przy sprzedaży realizowanej pod nowym NIP-em.
Spójrz zatem kiedy ten zarząd sukcesyjny wygasa i kiedy należy być czujnym na kwestie podatkowe.
Zarząd sukcesyjny wygasa w następujących przypadkach:
- jeśli nikt nie przyjął spadku obejmującego przedsiębiorstwo w ciągu dwóch miesięcy od śmierci przedsiębiorcy, chyba że zarządca działa na rzecz małżonka przedsiębiorcy, który ma udział w spadku w przedsiębiorstwie,
- jeśli jeden spadkobierca lub zapisobierca windykacyjny nabył przedsiębiorstwo w całości i został stwierdzony nabycie spadku lub zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia lub wydane europejskie poświadczenie spadkowe,
- jeśli zarządca sukcesyjny zostanie wykreślony z CEIDG i nie zostanie powołany kolejny zarządca sukcesyjny,
- w przypadku ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy,
- po dokonaniu podziału spadku obejmującego przedsiębiorstwo,
- po upływie dwóch lat od śmierci przedsiębiorcy.
Co następuje po zakończeniu zarządu sukcesyjnego?
Zarząd sukcesyjny ma charakter tymczasowy i nie stanowi rozwiązania na stałe.
Przed upływem 2 lat, ponieważ tyle zazwyczaj trwa zarząd sukcesyjny, jako spadkobiercy zasiądźcie do rozmowy i podejmijcie decyzję co dalej z firmą. Po upływie tego okresu, Zarząd sukcesyjny wygasa, firma traci NIP i praktycznie przestaje działać.
Dlatego ważne jest, abyście jako spadkobiercy nie pozostawiali decyzji przypadkowi i zastanowili się z wyprzedzeniem, co planujecie robić po zakończeniu zarządu sukcesyjnego.
Spadkobiercy mają co najmniej trzy opcje.
Spadkobiercy mogą zdecydować o kontynuacji działalności firmy przez jednego ze spadkobierców, pod warunkiem, że ten spadkobierca założy własną działalność. W przypadku tej decyzji konieczne będzie przeprowadzenie podziału spadku i przekazanie całego przedsiębiorstwa na rzecz tego spadkobiercy, który chce kontynuować rodzinne dziedzictwo.
Spadkobiercy mogą także zdecydować się na przekształcenie firmy w spółkę prawa handlowego, co jest dobrym rozwiązaniem, jeśli są zgodni i chcą prowadzić biznes wspólnie.
Spadkobiercy mogą postanowić, że działalność firmy nie będzie kontynuowana i majątek firmy zostanie podzielony między spadkobiercami. Ten podział może być dokonany za pomocą umowy między spadkobiercami, ale istnieje także możliwość, że nie wszyscy spadkobiercy zgodzą się na sposób podziału majątku firmy. W takim przypadku może zajść konieczność rozstrzygnięcia tej kwestii przez sąd, gdyż niektórzy spadkobiercy mogą nie zgadzać się z przyjętymi wyliczeniami swojego udziału i nie chcieć dojść do porozumienia.
Każdy ze spadkobierców po otrzymaniu swojej część będzie mógł zacząć coś na własną rękę.
Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem wpisanym do CEIDG – podsumowanie
W podsumowaniu chcę zwrócić Twoją uwagę na coś bardzo ważnego z punktu widzenia polskiej gospodarki oraz z punktu widzenia dobra być może Twojej rodziny.
W CEIDG wpisanych jest około 3 mln przedsiębiorców. Te tzw. firmy jednoosobowe zapewniają wiele miejsca pracy i są motorem napędowym naszej gospodarki. To przedsiębiorstwa, które narodziły się z pasji, a ich właściciele włożyli w nie niezwykły wysiłek, aby je rozwijać.
Ochrona dziedzictwa tych firm ma ogromne znaczenie, ponieważ takie przedsiębiorstwa są bardziej konkurencyjne na rynku i budują silne zaufanie klientów. Charakteryzują się także wyższą zdolnością do przetrwania, co wynika z zaangażowania właścicieli, którzy duży wysiłek, aby osiągnąć sukces i uniknąć niepowodzeń.
Właściciele firm wpisanych do CEIDG często stanowią jedyny źródło utrzymania dla swoich rodzin. Dochody z tych firm zapewniają im dobre życie. Jednak nagła utrata źródła dochodu, na przykład w przypadku śmierci właściciela, może spowodować poważne kłopoty finansowe dla rodzin, które nie są na taką sytuację przygotowane.
Zarząd sukcesyjny pozwala dzisiaj tym firmom przetrwać po śmierci ich właściciela, co jest niezwykle ważne, zwłaszcza jeśli przedsiębiorca był głównym żywicielem rodziny. W takiej sytuacji utrzymanie działalności gospodarczej staje się kluczowym elementem zapewnienia środków do życia dla całej rodziny.
Dziękuje Ci za przeczytanie tego artykułu i zapraszam do lektury kolejnych w temacie zarządu sukcesyjnego😊
Kinga Stanikowska-Jóźwiak
radca prawny
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }