W moim poprzednim artykule z 4 marca 2024 r. opowiedziałam Ci, o dziedziczeniu firmy wpisanej do CEIDG i o tym, co oznacza pojęcie przedsiębiorstwo w spadku. Jeśli nie miałeś/aś okazji go przeczytać, gorąco polecam – znajdziesz tam wiele kluczowych informacji o dziedziczeniu działalności gospodarczej.
Otrzymałam od Was czytelników sygnały, że artykuł jest bardzo przydatny i na jego podstawie uporządkowaliście sprawy spadkowe w rodzinie, zatem jeśli Ty jeszcze nie czytałeś/czytałaś zachęcam Cię do zapoznania się z nim😊
Wracając do tematu, przedsiębiorstwo w spadku to nic innego niż firma, która po śmierci właściciela jest zarządzana przez zarządcę sukcesyjnego.
Często spadkobiercy mają obawę, że w wyniku powołania zarządcy sukcesyjnego stracą kontrolę nad firmą (przedsiębiorstwem w spadku) i że zarządca sukcesyjny w każdej chwili będzie mógł zamknąć firmę pozbawiając ich źródła dochodu.
A o tym, że spadkobiercy mają prawo do zysku i zarządca sukcesyjny powinien ten zysk wypłacać, pisałam w artykule z 19 stycznia 2024 r. (nagłówek: Jak ustalić i wypłacić zysk spadkobiercom).
Aby rozwiać te obawy, przygotowałam dla Ciebie Mój Czytelniku i Moja Czytelniczko ten artykuł, który wyjaśnia, jakie są uprawnienia zarządcy sukcesyjnego oraz czy i kiedy potrzebuje on zgody spadkobierców do podejmowania kluczowych decyzji takich jak zamknięcie firmy zmarłego (przedsiębiorstwa w spadku).
Zapraszam do lektury!
Jeśli masz jakiekolwiek pytania, zachęcam Cię do kontaktu ze mną – z przyjemnością na nie odpowiem 😊.
Najczęściej Mój Czytelniku i Moja Czytelniczko wybierasz kontakt telefoniczny ze mną, który jest odpowiednią formą, by omówić Twoje wątpliwości na początku. Zawsze miło mi się z Wami rozmawia 😊
Po rozmowie telefonicznej, w razie potrzeby, mogę również wysłać Ci e-maila z wyjaśnieniami lub wskazówkami dotyczącymi sporządzenia potrzebnego Ci dokumentu 😊
Czy spadkobiercy tracą całkowitą kontrolę nad firmą po powołaniu zarządu sukcesyjnego? Czynności zwykłego zarządu Zarządcy sukcesyjnego.
Spadkobiercy zmarłego, którzy stają się prawnymi właścicielami jednoosobowej działalności gospodarczej wpisanej do CEIDG (przedsiębiorstwa w spadku), tracą częściowo wpływ na zarządzanie częścią swojego majątku, czyli firmą zmarłego, w momencie ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
Muszę to podkreślić, gdyż nie zawsze jest to oczywiste dla Was jako spadkobierców i rodzi szereg pytań.
Dlaczego tak jest, że jako właściciel majątku (spadkobierca) tracisz nad nim kontrolę?
Dlatego, że Zarządca sukcesyjny bez Twojej zgody jako spadkobiercy może dokonywać tzw. czynności zwykłego zarządu.
Czynności zwykłego zarządu to typowe dla danego rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej czynności, których dokonałby racjonalnie myślący właściciel firmy ze względu na ich typowość dla danego biznesu czy branży.
Przykłady czynności zwykłego zarządu Zarządcy sukcesyjnego.
Z mojej praktyki wynika, że preferujecie konkretne przykłady zamiast suchych definicji.
Dlatego, aby ułatwić Ci samodzielne ustalenie, czy dana czynność może być dokonana przez zarządcę sukcesyjnego bez Twojej zgody jako spadkobiercy, poniżej przedstawiam konkretne przykłady tzw. czynności zwykłego zarządu, które zarządca może wykonać bez Twojej zgody.
Czynnościami zwykłego zarządu będą np.
- zapłata odszkodowania (jeśli nie ma wątpliwości, bo jest np. prawomocny wyrok),
- zwrot rzeczy po odstąpieniu od umowy,
- zwrot przedmiotu najmu po jego zakończeniu,
- płacenie składek i podatków.
Są to sytuacje, w których zarządca nie ma luzu decyzyjnego, jest zobligowany prawnie do ich dokonania.
Czynności zwykłego zarządu, które zarządca może podejmować bez zgody spadkobierców, obejmują również zawieranie umów, które stanowiły przedmiot działalności firmy zmarłego.
Chodzi np. o:
- w przypadku firm zajmujących się najmem lokali, typowe są umowy najmu lokalu mieszkalnego
- dla wypożyczalni samochodów typowe są umowy najmu samochodu
- w przedsiębiorstwach budowlanych typowe są umowy o wykonanie robót budowlanych, remontów, dzieła lub podobnych
- w firmach usługowych (takich jak salony fryzjerskie, biura rachunkowe, zakłady krawieckie, warsztaty mechaniki samochodowej, firmy ochroniarskie) typowe są umowy o świadczenie usług lub dzieło z klientami
- w przypadku lombardów typowe są umowy pożyczki oraz towarzyszące im umowy zabezpieczające
- w komisach typowe są umowy sprzedaży i komisu
- dla sklepów typowe są umowy sprzedaży z klientami
- dla firm obracających wierzytelnościami, takich jak firmy windykacyjne, typowe są umowy sprzedaży wierzytelności, faktoringu, przelewu wierzytelności hipotecznej i inne.
>>> Czym jest Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem wpisanym do CEIDG?
Warto podkreślić, że typowe umowy dla działalności firmy zmarłego nie ograniczają się wyłącznie do tych zgodnych z przedmiotem działalności ujawnionym w CEIDG (PKD).
Przede wszystkim istotny jest rzeczywisty zakres działalności gospodarczej, którą prowadził zmarły przedsiębiorca.
Dla firmy deweloperskiej typowymi umowami będą umowy sprzedaży nieruchomości lub ustanowienia ograniczonego prawa rzeczowego na nieruchomości.
Dla firmy informatycznej nie będzie to już typowa umowa i będzie wymagana zgoda spadkobierców na sprzedaż nieruchomości.
Może zdarzyć się jednak tak, że zarządca sukcesyjny firmy informatycznej będzie mógł sprzedać nieruchomość bez zgody spadkobierców.
Przykładem może być sytuacja, gdy zmarły właściciel przed śmiercią zakupił nowy lokal, nie zdążając sprzedać poprzedniego, który leży teraz odłogiem i generuje tylko koszty.
W takim przypadku sprzedaż tego lokalu może być uznana za czynność zwykłego zarządu, gdyż jest ona podyktowana warunkami ekonomicznymi.
Zwykły zarząd to działania obejmujące zawieranie umów niezbędnych do codziennego prowadzenia działalności gospodarczej.
W ramach takich czynności zalicza się:
- zakup narzędzi, środków czystości, odpowiedniego ubioru oraz części zamiennych dla mechaników samochodowych
- zakup kosmetyków i niezbędnych akcesoriów dla salonów fryzjerskich
- zakup mąki dla piekarni
- zakup towarów w hurtowniach lub bezpośrednio od producentów dla sklepów.
W ramach zwykłego zarządu Zarządza sukcesyjny może zawierać umowy o dostarczanie mediów, sprzątanie, czy zakup wyposażenia.
Zarządca może także zawierać umowy wspierające typowe działania marketingowe, takie jak zakup domeny internetowej czy druk plakatów.
Zwykły zarząd to także:
- zakup i wymiana sprzętu, który uległ awarii
- wynajem nowego lokalu, kiedy obecna umowa wynajmu wygasła
- zawarcie wyjątkowo korzystnej umowy, która może się już nie powtórzyć, na przykład gdy niewielka piekarnia dostaje możliwość stałego dostarczania pieczywa do znanej sieci restauracji.
Zarządca sukcesyjny będzie mógł także np. finansować lokalny jarmark, jeżeli zmarły właściciel robił to od lat i jest to utarta tradycja.
Zarządca sukcesyjny będzie mógł również wypłacić pracownikom świąteczne premie, jeśli było to dotychczasową praktyką w firmie.
Czynności Zarządcy sukcesyjnego przekraczające zwykły zarząd
Zawieranie „nietypowych” umów, które nie są zgodne z dotychczasową działalnością firmy zmarłego, nie jest częścią zwykłego zarządu.
Do zawarcia takich umów (stanowiących czynność przekraczająca zwykły zarząd) Zarządca sukcesyjny potrzebuje zgody spadkobierców.
Przykłady czynności Zarządcy sukcesyjnego przekraczające zwykły zarząd
Czynności np. umowy, które wykraczają poza zwykły zarząd, to na przykład te, które prowadzą do długoterminowej współpracy między firmami, jak konsorcja.
Na przykład, podpisanie umowy o współpracy strategicznej, która wiąże firmę z zewnętrznym partnerem na kilka lat i zakłada wspólne inwestycje, może być uznane za czynność wykraczającą poza zwykły zarząd.
Także duże kredyty, które nie są związane z bieżącą działalnością, oraz umowy zabezpieczające te zobowiązania, jak hipoteka czy weksel, nie należą do zwykłego zarządu.
Czynności przekraczające zwykły zarząd to także takie, które wprowadzają firmę po zmarłym w nowy segment rynku (chyba że firma często zmieniała wcześniej swoją działalność) oraz te, które dotyczą sprzedaży lub kupna ważnych składników majątku firmy.
Zamknięcie firmy zmarłego wykracza poza zwykły zarząd. Dlatego zarządca sukcesyjny nie zamknąć firmy bez zgody spadkobierców.
Zgoda spadkobierców (właścicieli przedsiębiorstwa w spadku) na dokonanie czynności przez Zarządcę sukcesyjnego
Aby zawrzeć umowę wykraczającą poza zwykły zarząd, zarządca sukcesyjny potrzebuje zgody spadkobierców.
Zgody muszą udzielić wszyscy uprawnieni spadkobiercy, oznacza to, że jeśli jest czterech spadkobierców, potrzebna jest zgoda każdego z nich.
Jeśli choć jeden się nie zgodzi, czynność nie może być dokonana.
W takiej sytuacji zarządca sukcesyjny może wystąpić o zezwolenie na dokonanie czynności do sądu.
Spadkobiercy mogą wyrazić zgodę na dokonanie czynności osobno, na przykład w różnych dokumentach.
Mogą też udzielić zgody razem, na przykład w jednym dokumencie.
Jeśli zgoda dotyczy sprzedaży nieruchomości zgoda powinna zostać udzielona w formie aktu notarialnego.
Czy spadkobiercy mogą odwołać zgodę? Zarząd sukcesyjny
Raz udzielona zgoda spadkobierców nie może być później cofnięta.
Ma to znaczenie również dla osób spoza firmy, na przykład dla kontrahentów, którzy zawarli umowę z firmą zarządzaną przez Zarządcę sukcesyjnego np. umowa leasingu, cofnięcie zgody przez spadkobierców nie wpływa na leasing, leasing jest ważny.
Zezwolenie sądu – co jeśli zarządca sukcesyjny złoży wniosek do sądu o zgodę na dokonanie czynności, której sprzeciwiają się spadkobiercy?
Jeśli zarządca sukcesyjny nie uzyskał zgody od wszystkich spadkobierców na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd np. zawarcie jakiejś umowy może wystąpić do sądu o udzielenie takiej zgody i po jej uzyskaniu zawrzeć umowę.
Wniosek może również zostać złożony, gdy spadkobiercy nie mogą udzielić zgody, ponieważ nie przyjęli jeszcze spadku, lub gdy zgoda została wyrażona w zwykłej formie pisemnej, a wymagana jest forma aktu notarialnego.
>>> Co stanie się z firmą mojego zmarłego męża po wygaśnięciu Zarządu sukcesyjnego? Sprawdź w artykule: Jak powołać zarządcę sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy?
Czy spadkobiercy mogą powstrzymać zarządcę sukcesyjnego przed zawarciem umowy? Odpowiedzialność odszkodowawcza zarządcy sukcesyjnego wobec spadkobierców. Możliwość odwołania Zarządcy sukcesyjnego.
Jak już wiesz, zarządca sukcesyjny może podejmować czynności nieprzekraczające zwykłego zarządu bez zgody spadkobierców.
Może się jednak zdarzyć, że spadkobiercy i zarządca sukcesyjny zawrą umowę, w której ustalą, że pewnych czynności, mimo że mieszczą się one w ramach zwykłego zarządu, zarządca nie powinien podejmować.
Jeśli zarządca mimo to zawrze taką umowę, na przykład umowę najmu, najem jest ważny, ale spadkobiercy mogą domagać się w sądzie odszkodowania od Zarządcy sukcesyjnego za naruszenie umowy o niezawieraniu takich umów, jak wspomniana umowa najmu.
Jeśli zarządca sukcesyjny złoży wniosek do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności wykraczającej poza zwykły zarząd, na którą nie zgadzają się wszyscy spadkobiercy, jako spadkobiercy możecie go odwołać, zanim sąd wyda zgodę i zanim zarządca zawrze umowę, na którą nie wyrażacie zgody.
W artykule z 19 grudnia 2023 r. napisałam ilu spadkobierców jest potrzebnych do odwołania zarządcy sukcesyjnego.
Czynności których nie może dokonać Zarządca sukcesyjny
Zarządca sukcesyjny nie może dokonać następujących czynności:
- nie może przenieść zarząd sukcesyjny na inną osobę lub ustanowić pełnomocnika ogólnego lub prokurenta
- nie może zbyć spadku lub udziału w spadku
- nie może zbyć przedsiębiorstwa należącego do przedsiębiorstwa w spadku lub oddać go do użytkowania innej osobie
- nie może zbyć przedsiębiorstwa w spadku lub udziału w przedsiębiorstwie w spadku, co obejmuje także wniesienie przedsiębiorstwa w spadku lub udziału w przedsiębiorstwie w spadku jako wkładu do spółki cywilnej lub jakiejkolwiek spółki prawa handlowego, a także przekształcenie w spółkę kapitałową
- nie może zawrzeć umowy, której wykonanie nie jest związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przez zarządcę sukcesyjnego
- nie może nabyć przedmiotu, który nie może być wykorzystany do prowadzenia działalności gospodarczej
- nie może zbyć przedmiotu, który nie należy do przedsiębiorstwa w spadku.
Uff dobrnęłam do końca artykułu i mam nadzieje Ty ze mną mój Czytelniku i Czytelniczko😊
Artykuł jest dość obszerny, gdyż temat jest ważny.
Jako spadkobierca musisz wiedzieć, kiedy możesz się sprzeciwić działaniom Zarządcy sukcesyjnego.
Jako Zarządca sukcesyjny musisz wiedzieć, kiedy pytać spadkobierców o zgodę, aby nie narazić się na odpowiedzialność odszkodowawczą.
Życzę Wam wspaniałego tygodnia a ja zmykam do piaskownicy z córką.
Kiedy kończę pisać ten artykuł jest niedziela i to zdecydowanie czas na piaskownicę 😊
Kinga Stanikowska-Jóźwiak
radca prawny
Zdjęcia: Austin Distel, Jose Fontano
***
Umowa o pracę a Zarząd sukcesyjny. Czy po śmierci właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej umowa o pracę wygaśnie?
Ty jako przedsiębiorca: Jeżeli prowadzisz firmę wpisaną do CEIDG zatrudniającą pracowników, zdajesz sobie sprawę, że kluczowym elementem każdego przedsiębiorstwa jest jego zespół – pracownicy.
Ty jako spadkobierca lub małżonek zmarłego: Jako spadkobierca lub małżonek zmarłego przedsiębiorcy, który ma prawo do udziału w firmie, możesz być zainteresowany kontynuacją działalności gospodarczej i utrzymaniem firmy na rynku mimo śmierci właściciela. Może się jednak zdarzyć, że nie chcesz prowadzić firmy dalej [Czytaj dalej…]
{ 0 komentarze… dodaj teraz swój }